Cá rô phi – Wikipedia tiếng Việt

Cá rô phi là tên thông thường của một nhóm loài cá nước ngọt phổ biến, nhưng một số loài trong chúng cũng có thể sống trong các môi trường nước lợ hoặc nước mặn, chúng sống chủ yếu tại sông suối, kênh rạch, ao hồ[1]. Đây là giống cá thuộc họ Cichlidae gồm có nhiều chủng loại, có nguồn gốc phát sinh từ châu Phi và Trung Đông. Một trong những loài đặc hữu của họ cá này là Cá rô phi đỏ (Oreochromis sp), cá rô phi xanh (Oreochromis aureus) và rô phi vằn (Oreochromis niloticus). Là loài cá có giá trị kinh tế và thông dụng trong bữa ăn, cá rô phi được du nhập đi nhiều nơi và nhiều loài đã trở thành loài xâm lấn.

So với những loài cá khác thì cá rô phi sớm thân mật với đời sống của con người. Những hình ảnh cá rô phi đã có ở những bức khắc trên đá trong những kim tự tháp của Ai Cập. Cá rô phi cũng là loài cá được con người đưa vào nuôi tiên phong vào năm 1924 và sau đó nuôi thoáng đãng ở nhiều nước trên quốc tế vào những năm 1940 – 1950, nhất là ở những nước nhiệt đới gió mùa và cận nhiệt đới, thời hạn gần đây nuôi rô phi mới thực sự tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ trở thành một ngành nuôi có quy mô công nghiệp, cho sản lượng thương phẩm lớn và đạt hiệu suất cao kinh tế tài chính cao. Cá rô phi là loài cá phổ cập, ở đâu cũng nuôi được. Tuy nguồn gốc của nó là từ châu Phi nhưng tới nay đã có hơn 100 nước trên quốc tế nuôi rô phi .
Năm 1964 người ta mới biết khoảng chừng 30 loài cá rô phi, lúc bấy giờ đã lên khoảng chừng 80 loài, trong đó chỉ có trên 10 loài có giá trị kinh tế tài chính trong nuôi trồng thủy hải sản. Loài rô phi bé nhất là Tilapia grahami ở hồ Magadi của Kênya ( châu phi ) khi thành thục cá chỉ dài 5 cm và nặng 13 g. Loài rô phi có cỡ lớn nhất là rô phi vằn Oreochromis niloticus gốc ở hồ Rudolf nằm ở ranh giới giữa ba nước Kenya, Ethiopia và Sudan có con dài trên 64 cm, nặng tới 7 kg .

Để có tên khoa học cho cá rô phi như hiện nay, người ta đã phải qua mấy lần đặt, rồi lại đổi tên, năm 1968 tất cả các loài cá rô phi có một chấm đen ở cuối vây lưng (gọi là “Tilapia chấm”) đều được xếp vào một giống Tilapia. Từ năm 1973, Trewavas đã đề nghị tách giống Tilapia này thành hai giống mới:

• Nhóm cá rô phi ăn vật bậc cao, đẻ ở đáy, có lược mang thưa (tiêu biểu là rô phi ăn cỏ Tilapia rendalli) vẫn được gọi là giống Talapia.
• Nhóm cá rô phi ăn tảo (thực vật bậc thấp), ấp trứng và con trong miệng, có lược mang dày (tiêu biểu là rô phi đen Talapia mossambica, rô phi vằn Talapia nilotica theo cách gọi tên cũ) nay gọi theo tên mới là Talapia sarotherodon.

Gần đây nhất, dựa trên cách phân loại mới của trewavas ( 1983 ) người ta phân loại những loài cá rô phi trên quốc tế thành ba giống, đó là Tilapia, Sarotherodon và Oreochromis, dựa trên cơ sở di truyền và tập tính sinh sản của chúng .

• Tilapia có kiểu sinh sản là khi đẻ cần có giá thể để trứng bám. Cá làm tổ để bằng cỏ rác. Sau khi đẻ, cả cá cái và cá đực cùng nhau tham gia bảo vệ tổ. Loài thủy sản quan trọng là Talapia zillii, Talapia rendalli.
• Sarotherodon với kiểu sinh sản là Cá đào tổ đẻ. Cá đực hoặc cá cái, hoặc cả cá đực và cá cái cùng ấp trứng trong miệng. Loài thủy sản quan trọng là S.galilaeus
• Oreochromis có kiểu sinh sản là Cá đực đào tổ đẻ. Chỉ có cá cái ấp trứng trong miệng. Các loài thủy sản quan trọng là O.mossambicus, o.aureus, o.niloticus, o.urolepis-hornorum, o.andersoni

Cá rô phi có thân hình màu hơi tím, vảy sáng bóng, có 9-12 sọc đậm song song nhau từ sống lưng xuống bụng. Vây đuôi có màu sọc đen sậm song song từ phía trên xuống phía dưới và phân chia khắp vi đuôi. Vi sống lưng có những sóc trắng chạy song song trên nền xám đen. Viền vi sống lưng và vi đuôi có màu hồng nhạt. Con cá rô phi hoàn toàn có thể dài tới 0,6 m và nặng 4 kg, [ 1 ] là loài cá dễ nuôi. Rô phi đơn tính ( đực ) lớn nhanh, sau 4-5 tháng nuôi hoàn toàn có thể đạt khối lượng 0,4 – 0,6 kg / con. Giữa con cháu và con đực có vận tốc lớn khác nhau. Thường thì con đực lớn nhanh hơn con cháu từ 15-18 % sau 4 tháng nuôi .Cá rô phi sử dụng được hầu hết những loại thức ăn tự nhiên, mùn bã hữu cơ trong ao nuôi, rô phi vừa có tính năng hủy hoại những loại động vật hoang dã nhỏ mang mầm bệnh vừa có công dụng làm sạch môi trường tự nhiên và cho mẫu sản phẩm có giá trị. Khi còn nhỏ, cá rô phi ăn sinh vật phù du ( tảo và động vật hoang dã nhỏ ) là hầu hết ( cá 20 ngày tuổi, size khoảng chừng 18 mm ). Cá rô phi dễ nuôi và chịu được ở những thiên nhiên và môi trường không thuận tiện. Nó hoàn toàn có thể sống ở thiên nhiên và môi trường nước ngọt, nước lợ ( mà hoàn toàn có thể độ mặn tới 32 % o ) và cả nước phèn nhẹ. Cá nói chung rất sợ nước bẩn nhưng con rô phi chịu được cả ở nguồn nước có hàm lượng amoniac tới 2,4 mg / lít và lượng oxy chỉ có 1 mg / lít. Nó chịu nhiệt tới tận 42 độ C và chịu lạnh được tới 5 độ C. Giới hạn pH so với chúng từ 5-10 .

Khi cá trưởng thành ăn mùn bả hữu cơ lẫn các tảo lắng ở đáy ao, ăn ấu trùng, côn trùng, thực vật thuỷ sinh. Tuy nhiên trong nuôi công nghiệp cá cũng ăn các loại thức ăn chế biến từ cá tạp, cua, ghẹ, ốc, bột cá khô, bột bắp, bột khoai mì, khoai lang, bột lúa, cám mịn, bã đậu nành, bã đậu phộng.Trong thiên nhiên cá thường ăn từ tầng đáy có mức sâu từ 1-2m. Hàng năm, cá rô phi có thể đẻ trứng từ 6-11 lần. Cá mái đẻ mỗi lần khoảng 1000- 2000 trứng vào trong ổ tự tạo, sau đó con đực làm cho trứng thụ tinh. Trứng và cá bột được cha mẹ giữ trong miệng khoảng 2 tuần lễ. Cá rô phi ấp trứng ở trong miệng. Trứng sau khi đã thụ tinh được cá ngậm ở miệng cho tới tận lúc nở.

Đánh bắt cá rô phiCá rô phi là một loại cá tăng trưởng nhanh, khỏe mạnh mà từ lâu đã trở thành nguồn protein hầu hết ở nhiều vương quốc đang tăng trưởng và gần đây có nhu yếu cao ở những nước tăng trưởng. Thịt cá rô phi ngọt, bùi, trong thịt cá rô phi giàu khoáng, ít mỡ, lượng đạm vừa phải, thịt cá rô phi có vị ngọt, tính bình, không độc, có công dụng bồi bổ khung hình [ 2 ] là loài cá mau lớn, dễ nuôi, ít dịch bệnh và hoàn toàn có thể nuôi trong nhiều mô hình thủy vực khác nhau. Trước đây, cá rô khác thường được nuôi ghép với những loài cá khác trong ao hay trên ruộng lúa nhằm mục đích sử dụng hết nguồn thức ăn trong thủy vực. Tuy nhiên, với nhu yếu ngày càng tăng của thị trường, lúc bấy giờ cá rô phi phần đông được nuôi thâm canh trong ao hay bè .

Bởi lý do đạt hiệu quả kinh tế cao, nhiều chủng thuộc giống Talipia đã được du nhập để nuôi trong những ao hồ nước ngọt, tại Trung Mỹ và vùng đông nam Á. Khoảng 2,3 triệu tấn cá rô phi được sản xuất hàng năm, trong đó 73% là cá nuôi. Phần lớn cá rô phi được sản xuất ở Trung Quốc, sau đó là Ai Cập, Indonesia, Thái Lan và Philippines. Mặc dù không được liệt kê vào các nước sản xuất lớn, Costa Rica, Honduras và Ecuador là những nhà cung cấp cá rô phi phi lê tươi quan trọng sang Hoa Kỳ.[3][4] Các rô phi là nguyên liệu để chế biến thành những món ăn ngon, từ nướng, chiên, hấp, nấu canh như là cá rô phi kho tiêu,[cần dẫn nguồn] cá rô phi nướng sả,[2] cá rô phi sốt cà chua [5]…

Cá rô phi được nuôi rộng rãi trên thế giới với sản lượng hàng năm vào khoảng 2,8 triệu tấn. Sản lượng cá rô phi ở Việt Nam khoảng 50 ngàn tấn, chiếm 2,2% tổng sản lượng thủy sản nuôi. Các nước có nhu cầu cao tiêu thụ cá rô phi gồm cả Hoa Kỳ, nơi cá rô phi xếp thứ 8 trong danh sách 10 loài thủy sản được tiêu thụ nhiều nhất. Cá rô phi là mặt hàng thuỷ sản được nhập khẩu lớn thứ 3 vào Mỹ, sau tôm và cá hồi. Hầu hết cá rô phi được nhập khẩu vào Hoa Kỳ, Liên Minh châu Âu và Nhật Bản.

Một thống kê cho biết 80 % nguồn cung ứng cá rô phi lúc bấy giờ – 382.2 triệu pound ( khoảng chừng 173 nghìn tấn ) mỗi năm là đến từ Trung Quốc. [ 6 ] Nguồn nguyên vật liệu chế biến thực phẩm ướp đông từ Trung Quốc, đặc biệt quan trọng là cá rô phi để làm phi lê ướp đông chứa đựng nhiều loại chất cấm ô nhiễm, những loại kháng sinh … do người nuôi đưa vào thức ăn hay môi trường tự nhiên sống để kích thích cá sinh trưởng, tăng trưởng khiến những cơ quan nhập khẩu dù có thiết bị giám sát cũng khó phát hiện ra. Nguồn cá này thực tiễn những hộ nhỏ lẻ nuôi, sau đó những công ty thu mua chế biến, nhưng dưới hình thức là công ty tự nuôi theo quy trình tiến độ bảo đảm an toàn. Người nuôi cá sử dụng những loại hormone tăng trưởng và kháng sinh mạnh để cá hoàn toàn có thể sống được trong môi trường tự nhiên đông nghịt dơ bẩn. [ 7 ]Ở Nước Ta, cá rô phi được coi là loại sản phẩm xuất khẩu nòng cốt, diện tích quy hoạnh nuôi cá rô phi ở Đồng bằng sông Cửu Long dự kiến sẽ tăng lên khoảng chừng 13.000 – 15.000 ha ( tương tự 3 % diện tích quy hoạnh nước ngọt ) để sản lượng đạt 120.000 – 150.000 tấn, trong đó 2/3 dành cho xuất khẩu, kim ngạch thu về từ số cá này sẽ vào thời gian 100 – 120 triệu USD mỗi năm. [ 8 ] [ 9 ]Trước đây, người ta cho rằng, cá rô phi vừa nhỏ, vừa nhiều xương cứng nên nó chỉ là loại cá của người nghèo. Trong những năm cuộc chiến tranh, ở phía Bắc có công thức : Xung quanh những trại lợn của hợp tác xã là một mạng lưới hệ thống mương nuôi toàn rô phi. Con rô phi dễ nuôi, ăn toàn nước phân từ chuồng lợn thải ra và đẻ rất khỏe. Tuy nhiên, thời đó giống rô phi còn quá nhỏ, chỉ khoảng chừng 1-2 lạng / con. Người ta thu cá và làm mắm chượp để cung ứng lại cho lợn. Người ít tiền thì mua cá đó về ăn. Nhưng tới nay, giống cá rô phi được cải tổ rất nhiều, chất lượng thịt và khối lượng cá tăng đáng kể, do đó, việc nuôi cá rô phi tăng mạnh .

Source: http://caytrithuc.net
Category: Bài viết